Nedir bu determinizm yada özgür irade? Tanrı'yı biliyoruz, yani birilerinin bize söylediği anlattığı Tanrı'yı. Kimse söylemese haberimiz olayacak.
Determinizm'e göre olaylardaki tüm etkenlere sahipsen gelecek bellidir. Yani bozuk parayı havaya attığımda rüzgarın hızından atma şiddetine kadar hepsine sahipsem paranın yazı mı tura mı geleceğini bilebilirim. Bunu uzun vadede hayata vurduğumuzda insanın milyon ihtimal düşünmesinden dolayı geleceği göremiyoruz. Her olayda böyle bir durum olduğuna göre, özgür irade dediğimiz şey pratikte bir halta yaramamakta.
Bir ayet ile başlayalım.
Allah her şeyi bilir. Aynı özellik insanlarda da vardır. İnsanlar da bazı şeyleri bilirler. Ancak insanların bilmesi Allah'ın bilmesinin yanında sınırlıdır. Allah'ın bilmesi ise sınırsızdır. Evrendeki mükemmel düzen ve ahenk Allah'ın sonsuz bir ilme sahip olduğunu gösterir. Bu konuda Yüce Allah Kur'an'da: "Karada denizde ne varsa hepsini o bilir. Onun bilgisi dışında bir yaprak dahi düşmez." (En'am suresi ayet 59)
Son cümlede, kader denilen olguya vurgu yapılmıştır. Ve kaderin tanrı kelamı olduğu ortadadır.
Allah yolunda infak edin ve kendinizi kendi ellerinizle tehlikeye atmayın. İyilik edin. Şüphesiz Allah, iyilik edenleri sever. (2/195)(Bakara)
Bu ayette de iyilik edenin bir nevi ödüllendirileceği (bkz.cennet) söylenmiştir. Hemde özgür irade seçimi kullanılarak.
Hz.Muhammed der ki; Bir kimse kadere, hayrı ve şerri ile Allah’tan geldiğine iman etmedikçe, kendisine gelip isabet eden bir şeyin gelip çatmamasının imkânsız olduğunu ve kendisini gelip bulmayan bir şeyin kendisine isabet etmesinin de imkânsız olduğunu kesinlikle bilmedikçe hiç bir kul iman etmiş olamaz.” (Sahihu Sünen’i-Tirmizi)
Burada ise, Hz.muhammed'e göre yapılan, olan herhangi bir olay yada durumun Allah odaklı olduğunu kabul etmeyen kişinin müslüman sayılmayacağı söylenmiştir.
Ha bu arada din hocalarının dünya-güneş görüşü belli. Ya mümin arkadaşlar? Onlara da kaderle ilgili bi kaç kelam edince genelde hep aynı örnek çıkar;
+olm bak binanın tepesine çıkıosun ya
-ee abi
+işte orda atlayıp atlamayacağın sana bağlı, ahanda tam ora kader değil orada atlarsan cehennem.
- ee abi çatıya kadar çıkmam kader mi;
+ olabilir kanka
Her ümmet için bir ecel vardır. Onların ecelleri gelince ne bir saat ertelenebilirler ne de öne alınabilirler (tam zamanında çökerler.) A’râf Suresi 34. Ayet
İyilik ve kötülük kavramları dinlerin gün yüzüne çıkardığı bir olgudur. Önceden yoktu demiyorum. Bu kavramların bugünkü ahlaksal anlamları, diğer tarafla gerçek bir anlama kavuşuyor.
İyilik yapmak yada kötülük yapmak zaten kaderimizde varsa, insanoğlu niye çırpınıyor diye geçiriyor içinden. Yaptığımız her bir davranış bir kelebek etkisi gibi bir sonraki davranışımızı da belirlediği için, hatta uzun vadede hayatımızı bile belirlediği için, yapılan en ufak hareket bile kader olabilir. Özgür irade denilen şey ise bu işin çelişkisidir. İyilik yaparsan cennettesin mantığı Hz.Muhammed dönemindeki islamı yayma çabasından başka bir şey değildir. O dönemde savaşlar kazanılınca "allah yardım etti allahın gücüyle kazandık" oluyor. Ama kaybedince "allah yüzünden değil la bizim okçular kaçmış aq ondan" oluyor. (bkz.uhud savaşını terkeden okçu). İşte bu dogmatik her zaman dinin haklı çıkan yapısından dolayı bugün bir çok ateist, deist var. Yeri gelince iyiliği allahtan, kötülüğü kaderden bilir bunlar.
Bana göre eğer varsa kader, sadece doğduğun yerdir ve akrabalarındır. Çünkü ne onları ne değiştirebilirsin ne doğduğun yeri. Seçim şansı sıfırdır. Nefes almaya başladığın andan itibaren oluşan her bok bu insanları kelebek etkisiyle sana etki etmesi, senin de özgür iradenle başkalarına etki etmendir.
İnsanın daha kaç kez nefes alacağını bilmeden iylik kötülük yapma durumu kendi alçaklıklarındandır. Nietzsche derki "Ben bir dilenciye sadaka verecek kadar fakir değilim". Yani anlatmaya çalıştığı şey insanın bir iyilik yaparken aslında yapmaya çalıştığı, kendi kendine iyi olduğunu kanıtlama isteğinden doğan alçak davranışıdır. Bu kadar ucuz ve öteki tarafı düşünen biri olmadığını söyler.
Sonuç olarak pilan yapmayun pilan dutmaz karadenuzde
